Trump is president!

Nu iedereen zit te bekomen van de verrassing of de schok, is alvast één ding duidelijk: praktisch alle peilers en deskundigen hebben er daverend naast gezeten. De komende weken en maanden zullen er ongetwijfeld vele analyses volgen hoe dat nou toch kon. Duidelijk is in ieder geval dat de boosheid van veel kiezers die zich achtergesteld voelen onvoldoende is gehoord en/of stelselmatig is onderschat. Dat is vaker gebeurd, denk aan de onvrede die leidde tot de onstuitbare opkomst van Pim Fortuyn in 2002. Ook dat had toen praktisch niemand voorzien.

De financiële markten hebben er niet veel vertrouwen in, alle beursindices wereldwijd doken in de min toen het nieuws bekend werd. De Mexicaanse peso verloor direct 20% van zijn waarde, de goudprijs steeg en de site van de Canadese immigratiedienst crashte wegens overbelasting. Het zijn paniekreacties, er zullen echt niet ineens duizenden Amerikanen naar Canada emigreren en de beurzen herstellen zich wel weer.

Hoe nu verder? Het grootste probleem is de onzekerheid die nog maanden zal voortduren, want wat gaat de vaak impulsief reagerende Trump als president nu echt doen? Hoe gaat zijn regering eruit zien? Bij Hillary Clinton was redelijk duidelijk dat het business as usual zou zijn, maar Trump heeft zoveel verschillende en vaak ook tegenstrijdige dingen gezegd tijdens de campagne dat niemand kan voorspellen welke kant het uitgaat. Over het buitenlands beleid is al helemaal geen zinnig woord te zeggen.

Veel verkiezingspraat kan nauwelijks letterlijk worden gerealiseerd, maar de teneur ervan wordt ongetwijfeld wel gevolgd. De beloofde muur langs de Mexicaanse grens: de controle op illegale migratie wordt (nog) verder verscherpt. Elf miljoen illegalen deporteren: dat gaat niet lukken, maar wél zullen mensen die tegen de lamp lopen eerder worden uitgewezen. Alle moslims de toegang tot de USA ontzeggen: een restrictiever toelatingsbeleid en nog uitgebreidere controles aan de grenzen. Obamacare opheffen: dat kan, hoewel er ongetwijfeld protest ontstaat als mensen zich realiseren wat voor consequenties dat heeft.

Dat zijn dan nog de relatief eenvoudige zaken. Make America Great Again in de zin van industrieën terughalen die naar Mexico, Korea, China of Vietnam zijn verdwenen gaat veel lastiger worden. Het opzeggen van handelsverdragen gaat niet zomaar en als dat is gedaan: ondernemingen verhuizen hun productie niet van de ene dag op de andere. Je kunt je zelfs afvragen of de matige kwaliteit van het onderwijs in de VS wel voldoende gekwalificeerde werknemers oplevert. Aan industrieel personeel worden tegenwoordig veel hogere eisen gesteld dan vroeger.

Om ten slotte iets positiefs te noemen: Trump heeft er tijdens de campagne op gehamerd en noemde het in zijn overwinningstoespraak als enige concrete beleidsvoornemen: de infrastructuur van het land moet worden aangepakt. Wegen, bruggen, tunnels, spoorlijnen, riolering en veel andere infrastructuur is verouderd, verroest en verrot. Het is hard nodig dat daar eindelijk iets aan wordt gedaan. Interessant is natuurlijk wel hoe dit voornemen, dat honderden miljarden dollars gaat kosten, te rijmen valt met de beloofde belastingverlagingen.

Tot zover de president, die na vier of acht jaar weg is. Toch zal de totale overwinning van de Republikeinen veel langer effect hebben, misschien wel tientallen jaren. Dat komt vooral doordat het nu mogelijk is rechters van onvervalst conservatieve snit te benoemen in het Hooggerechtshof. Eén post daar is al vacant door het overlijden van Antonin Scalia eerder dit jaar, twee andere volgen binnenkort omdat de rechters boven de tachtig zijn. De uitspraken van het Hooggerechtshof zijn van groot belang voor de interpretatie van wetgeving. Dat kan grote gevolgen hebben voor abortus, het homohuwelijk of de legalisering van cannabis (nu nog geen federaal onderwerp, maar dat wordt het ongetwijfeld wel), om maar een paar dingen te noemen waar liberaal Amerika aan hecht. Laten we het er maar op houden dat we interessante tijden gaan meemaken.