En nu dus toch: impeachment

Het hing boven de markt als dreigement. De leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, wilde er lange tijd niet aan, maar heeft de stap nu toch gezet: er komt een impeachmentonderzoek naar de handel en wandel van president Trump. Het is een keiharde oorlogsverklaring van de Democraten.

Trump in Des Moines Witte Huis

Op onderzoek uit

Het afzetten van een president doe je niet zomaar, er moet volgens de Amerikaanse Grondwet sprake zijn van treason, bribery, or other high crimes and misdemeanors. Hoogverraad en omkoping zijn redelijk duidelijk te vatten vergrijpen, high crimes and misdemeanors is lastiger te definiëren. De kwestie die nu aanleiding tot de procedure vormt lijkt er ernstig genoeg: de president heeft aan de Oekraïnse president hulp gevraagd met een onderzoek dat hem volgend jaar bij de verkiezingen profijt kan opleveren. Bovendien zou hij voortgezette financiële hulp aan het land daarvan afhankelijk hebben gemaakt. Hulp aan een buitenlandse mogendheid vragen voor electoraal gewin met mogelijke nadelige gevolgen voor de Verenigde Staten dus. Heel veel duurbetaalde juristen in Washington hebben er de komende maanden een goedbetaalde boterham aan om te bewijzen dat dit wél of juist geen treason, bribery, or other high crimes and misdemeanors zijn.

De ontwikkelingen gaan snel, want inmiddels is bekend geworden dat medewerkers in het Witte Huis opdracht gekregen zouden hebben om het transcript van het telefoongesprek te verwijderen. Dat klinkt verdacht – heeft Trump toch meer gezegd of beloofd dan hij heeft toegegeven? – maar belangrijker is dat zo’n actie kan worden gezien als obstruction of justice en dat kan grond zijn voor impeachment, zoals president Clinton heeft ervaren.

Wat staat ons te wachten?

De procedure voor zo’n ingrijpende stap is niet eenvoudig, we staan nog maar aan het begin. Eerst onderzoekt een commissie in opdracht van het parlement de zaak. Daarbij kan van alles erbij worden gehaald, ook het eerdere onderzoek van Robert Mueller naar de banden tussen Trump en Rusland en de beïnvloeding van de verkiezingen tot de nooit openbaar gemaakt belastingaanslagen aan toe. Op basis van de uitkomst van dat onderzoek moet het Congres stemmen. Het Huis van Afgevaardigden is nu in Democratische handen en zal hoogstwaarschijnlijk voor stemmen.

In de Senaat vindt vervolgens een formeel proces plaats onder leiding van de voorzitter van het Hooggerechtshof waarin de partijen worden gehoord. Op basis van die bijeenkomsten voert de Senaat vervolgens beraad om tot een oordeel te komen. Voor een besluit tot impeachment is een twee derde meerderheid nodig. De Senaat heeft nu een Republikeinse meerderheid die zonder twijfel tegen zal stemmen. En dus: geen impeachment, tenzij er gedurende het onderzoek zulke schandelijke zaken aan het licht komen dat zelfs de Republikeinen hun eigen president afvallen. Kleine kans, durf ik te stellen.

Het klinkt allemaal heel nobel en verheven, het staat in de Grondwet fraai juridisch omschreven, maar een impeachment is boven alles een keihard politiek proces om je tegenstander pootje te lichten. Het feit dat Pelosi er nu mee komt, na haar eerdere verzet, heeft dan ook vooral een politieke achtergrond. We zitten nu ruim een jaar voor de verkiezingen en het is een beetje nu of nooit. De verwachting is ongetwijfeld dat er bij het onderzoek het komende jaar steeds weer nieuwe feiten en feitjes boven tafel komen die de president in een ongunstig daglicht stellen. Het hard core-electoraat van Trump zal dat ongetwijfeld allemaal als fake news beschouwen, maar het kan twijfelende kiezers over de streep trekken. De procedure is dan ook een belangrijke stap in de komende presidentsverkiezingen.

Wat betekent dit voor de verkiezingen?

Wie komt er beschadigd uit de strijd?

Toch kan het onderzoek ook als een boemerang op het hoofd van Democraten terecht komen. Als er keer op keer geen smoking gun wordt gevonden of aangetoond – zoals gezegd zullen vele juristen elkaar te lijf gaan – biedt dat Trump de gelegenheid om de Democraten weg te zetten als een stelletje losers die er alleen maar op uit zijn om hem politiek te beschadigen (wat welbeschouwd niet eens onwaar is). Bovendien zullen de Republikeinen niet nalaten om Joe Biden, momenteel de meest waarschijnlijke Democratische presidentskandidaat, te beschadigen. Trumps telefonade met president Zelensky ging over twijfelachtige zakelijke activiteiten van Bidens zoon in Oekraïne. Een onderzoek daarnaar kan allicht ook vader Biden beschadigen. Alleen al de suggestie dat er iets loos is, kan hem z’n positie kosten. In alle eerlijkheid lijkt mij dat geen slechte zaak, Elizabeth Warren is tot dusverre keer op keer een overtuigender presidentskandidaat gebleken dan Biden.

Tot dusverre is er nog maar drie keer een impeachmentprocedure tegen een president in gang gezet: tegen Andrew Johnson in 1868, tegen Richard Nixon in 1974 en tegen Bill Clinton 1998. Bij Johnson ging het om misbruik van het ambt, maar hij verloor de volgende verkiezingen voor er een uitspraak kon komen. Bij Nixon liep het onderzoek naar impeachable offenses, maar voor een formeel besluit kon worden genomen om daadwerkelijk over te gaan tot impeachment, hield hij de eer aan zichzelf en stapte op. Hij had voldoende politiek inzicht om in te zien dat de kans groot was dat hij anders inderdaad zou worden afgezet. Clinton kreeg geen impeachmentprocedure aan de broek wegens zijn gerommel met Monica Lewinsky, zoals vaak wordt gedacht – zoiets was, zeker in de periode vóór MeToo, hooguit een kwestie van slechte smaak – maar omdat hij tijdens het onderzoek onder ede had gelogen en de rechtsgang had belemmerd (obstruction of justice). Uiteindelijk haalde het voorstel in de Senaat bij lange na niet de vereiste twee derde meerderheid.

Als overigens één Amerikaanse president een impeachment had ‘verdiend’, dan is het wel Ronald Reagan vanwege de Iran-Contra-affaire. Die kwam erop neer dat de Verenigde Staten wapens aan Iran leverde en met de opbrengsten contrarevolutionaire troepen in Nicaragua financierde, terwijl dat allebei door het Congres uitdrukkelijk was verboden. Voldoende high crimes and misdemeanors, maar alleen een aantal ondergeschikten werd gestraft. Zoals gezegd: impeachment is vooral een politiek proces en na de martelgang rond Watergate die het landsbestuur nog maar kort daarvoor had overheerst en lamgelegd waagde niemand in Washington zich aan een herhaling van die ellende.

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan