Het probleemgeval Donald Trump

De man mag er uitzien als een idioot – waar op internet dankbaar gebruik van wordt gemaakt, zie bijvoorbeeld deze foto's – maar dat wil niet zeggen dat hij dat ook is. Wie met onroerend goed en allerlei andere zakelijke activiteiten een vermogen van minstens drie miljard dollar bij elkaar weet te krijgen heeft echt wel iets in z’n mars. Dat wil alleen niet zeggen dat je dan ook een goede politicus bent.

Trump had al eerder gedreigd zich kandidaat te stellen voor het presidentschap, maar zag daar tot dusverre van af. Dit keer slaat hij wel toe, met als slogan ‘Make America Great Again!’. Een slimme kreet, het appelleert aan vroeger-toen-alles-beter-was en de-mensen-nog-wat-voor-elkaar-over-hadden. Bovendien impliceert het woord ‘again’ dat andere presidenten, Obama voorop, de zaak hebben laten versloffen. Voorlopig gaat het dan ook goed met zijn campagne, want hij staat van alle Republikeinse gegadigden het hoogst in de peilingen.

Met zijn uitspraken over Mexicanen (‘verkrachters’) en oud-presidentskandidaat John McCain (‘alleen maar een oorlogsheld omdat hij gevangen heeft gezeten’) maakt hij buiten én binnen zijn partij geen vrienden. Anderzijds zijn er zat Amerikanen die het prachtig vinden dat er eindelijk eens iemand recht voor zijn raap zegt waar het op staat, iemand die als echte Amerikaanse self made man niet tot de kliek-van-Washington hoort en ze daar wel eens een poepje zal laten ruiken. Net als Nixon indertijd beroept Trump zich op deze ‘silent majority’.

De vergelijking met onze eigen Geert Wilders met zijn Henk en Ingrid is snel gemaakt. Ook Wilders presenteert zich als de outsider in Den Haag (wat niet waar is, maar dit terzijde) en als spreekbuis van wie zich niet vertegenwoordigd voelt. In een ander opzicht lijkt Trump op Pim Fortuyn. Ook hij heeft door het politieke landschap gezworven: hij gaf jarenlang als praktisch ingestelde zakenman donaties aan de Democraten én de Republikeinen, poogde in 2000 presidentskandidaat te worden namens de Reform Party van Ross Perot en doet dat nu dus bij de Republikeinen.

Toch is er iemand anders die beter met Trump te vergelijken is, iemand die ook als succesvol zakenman de politiek in is gegaan en het bovendien meerdere malen tot premier geschopt heeft: Silvio Berlusconi. Ook een succesvolle en steenrijke zakenman die het land wel eens eventjes als een bedrijf in de vaart der volkeren zou opstoten, daarbij kwistig met beledigingen strooiend. Italië is er weinig mee opgeschoten.

Het is niet waarschijnlijk dat dit ook in de Verenigde Staten gaat gebeuren. Berlusconi opereerde in een meerpartijenlandschap op een moment waarop de kiezers de zittende generatie politici helemaal beu waren. Trump zal in het Amerikaanse tweepartijenlandschap alleen succes kunnen hebben als hij ‘inbreekt’ in een bestaande partij.

De Republikeinen zitten duidelijk met hem in hun maag. Het beste wat ze kan overkomen is dat hij zich met een nog ernstigere uitglijder echt onmogelijk maakt. Maar ook dan kan hij het zijn Republikeinse medekandidaten nog knap lastig maken. Als Trump als onafhankelijke kandidaat meedoet, zal hij niet ver komen – denk maar aan Jesse Jackson, Ross Perot en Ralph Nader, om de bekendste kandidaten te noemen – maar kan hij wel voldoende stemmen van de Republikeinen afsnoepen om een Democratische overwinning mogelijk te maken.