1965: De Canadese Vlag

Om de keuze voor een nieuwe vlag te begrijpen is het goed om kort te bespreken wat er in de eerste helft van de twintigste eeuw allemaal is gebeurd in Canada. Het land maakt in die halve eeuw namelijk een enorme ontwikkeling door van een Britse, xenofobische verzameling van steden naar een multiculturele, bruisende natie.

Begin twintigste eeuw, toen de mijnen vrijwel uitgeput waren en de grote spoorweg- en kanaalprojecten van Canada afgerond, kwamen de Canadezen erachter dat er wel erg veel buitenlandse arbeidskrachten aangetrokken waren in de afgelopen eeuw. Daardoor ontstond er een vijandige houding ten opzichte van de immigranten: een vorm van etnocentrisme dat nog in de Britse aderen van de Canadezen zat. In de praktijk kwam dat neer op een ronduit racistische arbeidswetgeving en immigratiebeleid. Eerst Britse Canadezen, dan de anders Europees-Canadezen en dan de rest.

Rond de Tweede Wereldoorlog veranderde het denken over immigratie drastisch. Om verschillende redenen was de publieke opinie binnen Canada omgeslagen van een vreemdelingenhatend naar een vreemdelingenlievend land. Sociologen weten nog steeds niet precies hoe dat kan, maar er zijn een aantal belangrijke ontwikkelingen aan te wijzen. Zo namen de Aziatische immigranten die niet onder de Canadese vlag aan het front mochten strijden ‘thuis’ in Canada de taken van de Canadese soldaten over. Ze bewezen zo hun dienst voor het land, eigenlijk zoals ze dat in de mijn- en spoorwegbouw een eeuw eerder ook al deden. Daarnaast kwam met de Tweede Wereldoorlog het thema mensenrechten centraal op de agenda te staan en zorgde de modernere samenleving ervoor dat alle inwoners van Canada gedwongen waren om samen te werken.

In de jaren vijftig ontstond er door de veranderende denkbeelden een rare situatie. Het beleid van de Canadese regering was nog traditioneel Brits, hard en verheven, maar in de samenleving werd dat beeld eigenlijk niet meer gedragen. Canadezen meenden steeds meer dat het land open moest staan voor vreemdelingen en dat het zichzelf niet als het summum van beschaafdheid moest beschouwen. In de kunsten en literatuur werd steeds duidelijker dat Canada een eigen, unieke identiteit aan het smeden was.

De Liberale Partij, die in 1963 aan de macht was, besloot om haar kans te grijpen en het land Canada een eigen gezicht te geven, conform het imago dat haar bevolking uitdroeg. Er werd een motie doorgevoerd, waarin de vlag van Canada veranderd mocht worden. De rode vlag met de Union Jack erop, het symbool voor het koloniale verleden onder het Britse rijk, moest vervangen worden door een typisch Canadese vlag.

Prime Minister Lester Pearson dacht aan een vlag die het motto van Canada uitbeeldde: ‘A mari usque ad mare’, van zee tot zee. De vlag zou dan twee blauwe vlakken aan weerszijden krijgen als symbool voor de oceanen en daartussenin een esdoornblad (maple leaf). Een van de kabinetsleden vroeg echter om een referendum voor het kiezen van de nieuwe vlag. Uiteindelijk werd er unaniem gekozen voor de rood-witte esdoornvlag.

Net op tijd voor het honderdjarig bestaan van het land in 1967, had Canada een vlag die symbool stond voor ‘eenheid onder de Canadezen, ongeacht hun ras, taal, geloof of mening.’ Op 15 februari 1965 werd bij het Canadese parlement de oude vlag naar beneden gehaald en werd de Canadese maple leaf voor het eerst gehesen.

Tegenwoordig wordt deze periode gezien als het moment waarop Canada gekneed werd tot wat het nu is. Het was een unieke kans om als land met een schone lei te beginnen en het culturele Britse juk van zich af te schudden. Het etnocentrisme was niet langer de norm: multiculturalisme en het samen creëren van een welvarende samenleving waren nu de uitgangspunten van het land.

De vlag van Canada bestaat uit drie banen, rood-wit-rood, met op de middelste baan een rood esdoornblad. Dit blad, de maple leaf, is het nationaal symbool van Canada en representeert de uitgestrekte natuur in het land. De vlag is ontworpen door George Stanley en is precies twee keer zo lang als hij hoog is.

Het esdoornblad was voor 1965 al een officieus symbool voor de Canadezen. In de negentiende eeuw werd het esdoornblad in versieringen gebruikt bij bezoek van het Britse koningshuis, om te laten zien dat men hier met een speciaal stukje koninkrijk te maken had. De Canadese soldaten namen het embleem over en speldden het op hun uniform tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog.

De kleuren rood en wit stammen uit de middeleeuwse geschiedenis waarin Engeland een wit kruis voerde en Frankrijk een rood. De Britse koning George de Vijfde vond het daarom toepasselijk om rood en wit tot officiële kleuren uit te roepen van zijn deels Franse kolonie in Noord-Amerika.

Verder is de vlag rechttoe rechtaan. Waar andere landen hun vlaggen doorzeven met symboliek, wilde de regering van Canada juist een duidelijke en ondubbelzinnige vlag. De elf punten van de maple leaf hebben bijvoorbeeld geen diepere betekenis, net als de rood-wit-rode volgorde van de kleurvlakken. Ook bestaat er geen gelofte aan de vlag, zoals dat bijvoorbeeld in de Verenigde Staten van immigranten verlangd wordt.