Eindeloos praten: filibuster

Een opmerkelijk fenomeen in de Amerikaanse politiek is filibuster of filibustering. Het betekent dat iemand tijdens een politiek debat (bijna) eindeloos over een bepaald onderwerp mag doorpraten om een stemming erover te blokkeren of juist af te dwingen. Zeker in vergelijking met de gang van zaken in het Nederlandse parlement – met streng gerantsoeneerde spreektijden en een voorzitter die al snel vraagt ‘wilt u afronden?’ – is het een vreemde praktijk. Het werd onlangs weer van stal gehaald na de schietpartij in Orlando. Democratische senatoren hielden een filibuster om een stemming af te dwingen over strengere wapenwetgeving.

Praat zolang je wilt

Volgens de regels van de Senaat mogen een of meer senatoren zo lang ze dat willen praten over een bepaald onderwerp. In de negentiende eeuw was dat soms écht zo lang als ze wilden. Om onwerkbare situaties te voorkomen werd in 1917 de regel van cloture ingevoerd: er kan een einde aan een filibuster worden gemaakt als drievijfde van de senatoren – 60 van de 100 – daarvoor stemt.

Zelfs als het lukt om cloture te bereiken, is het debat nog niet over. Er mag vanaf dat moment hooguit nog 30(!) uur aan het onderwerp worden besteed, waarbij geen enkele senator langer dan één uur mag spreken. Dit is overigens een vereenvoudigde voorstelling van zaken. In bepaalde situaties zijn er weer andere meerderheden nodig om er een einde aan te maken. De Senaat probeert een dreigende filibuster dan ook het liefst te voorkomen door de behandeling van problematische onderwerpen zo lang mogelijk door te schuiven, in de hoop dat er intussen achter de schermen een oplossing wordt gevonden.

De langste fillibuster ooit

De langste filibuster ooit staat op naam van de Democraat James Strom Thurmond, die 48 jaar lang senator voor South Carolina was. In zijn verzet tegen de Civil Rights Act 1957 hield hij in zijn eentje een non-stop filibuster van 24 uur en 18 minuten. Tevergeefs overigens, de wetgeving kwam er toch. Nog langer duurde de Democratische filibuster tegen de Civil Rights Act 1964: 75 uur. Daarbij waren uiteraard meerdere senatoren aan het woord, al hield senator Robert Byrd – in meer dan één opzicht een man van lange adem, want hij was met 51 jaar de langst zittende senator ooit – het in zijn eentje 14 uur en 13 minuten vol. Ook in dit geval trouwens tevergeefs.

In vergelijking daarmee was de recente Orlando-filibuster van bijna 15 uur maar een kleintje. Deze slaagde in zeker zin wél, want er kwam een einde aan doordat de Republikeinen akkoord gingen met een stemming over enkele wetten om de aanschaf van vuurwapens een klein beetje te beperken. Een week later stemde de Republikeinse meerderheid tegen, zoals al te voorzien was.

filibuster verenigde staten filibuster verenigde staten

Omstreden verschijnsel

Filibustering is een omstreden verschijnsel. Voorstanders noemen het the soul of the Senate, tegenstanders zien het als een middel waarmee een minderheid in de Senaat de gang van zaken kan saboteren. Het is alleen toegestaan in de Senaat. Aanvankelijk bestond het ook in het Huis van Afgevaardigden, maar naarmate het aantal leden daarvan steeds verder toenam, werd een strakkere regie van het debat belangrijker; in het kader daarvan sneuvelde filibuster hier in 1842.

Tenslotte de kwestie waar het woord filibuster vandaan komt. Het is niet de naam van de ‘uitvinder’ ervan, maar een woord dat zeker al uit de zestiende eeuw stamt. Afhankelijk van de bron gaat het om het Spaanse filibustero, het Franse flibustier of fribustier, het Nederlandse vrijbuiter of het Engelse fleebooter of freebooter. Een term uit de scheepvaart in ieder geval: een kaper of zeerover die voor eigen gewin de zaken in de war schopt. Wat dat betreft is het begrip filibuster dicht bij de oorspronkelijke betekenis gebleven.

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan