Het spektakel van de conventies

Tegenwoordig is het al geruime tijd van tevoren duidelijk wie de kandidaat is: hij – of zij – heeft in alle primaries en caucuses zoveel gedelegeerden (afgevaardigden) naar de conventie binnengehaald dat de meerderheid binnen is. Bij de Republikeinen gaat het om 2.472 gedelegeerden; de winnaar heeft aan 1.237 (de helft plus één) genoeg. De Democraten hebben er 4.765, om te winnen zijn er dus 2.383 nodig. Voor de duidelijkheid: dit zijn allemaal regels die de twee partijen zelf hebben bedacht. We hebben het nog steeds over de nominatie van de kandidaat en niet over de kiesmannen die in november de president kiezen.

Het spel wordt wat ingewikkelder doordat de Democraten zogenaamde superdelegates hebben. Dit zijn mensen uit de partijtop – Congresleden, gouverneurs, partijbestuurders – die geen mandaat van de kiezers hebben gekregen, maar zelf mogen bepalen op wie van de kandidaten ze hun stem uitbrengen. De partijleiding kan met behulp van deze ongeveer 750 supergedelegeerden de uitkomst van de verkiezing sturen. Ze zullen hun stem uitbrengen op de kandidaat die wordt gesteund door de partijleiding, in dit geval Hillary Clinton. Mede door deze stemmen zal ruimschoots voor het begin van de conventie duidelijk zijn dat ze de Democratische kandidaat wordt. De conventie kan dus het gebruikelijke feestje worden met veel muziek en zwaaiende vlaggen. Het voornaamste nieuws is hooguit de bekendmaking van de running mate oftewel de kandidaat-vicepresident.

Bij de Republikeinen kan het ook zo gaan, als Trump 1.237 of meer gedelegeerden weet binnen te halen; hij is in ieder geval hard op weg, tot afgrijzen van de partijtop. Die lijkt nu vooral te hopen dat Trump niet de vereiste absolute meerderheid behaalt. In dat geval komt er een open convention, ook wel contested convention genoemd, waarop dan de beslissing valt. Eigenlijk heb je dan de situatie waarvoor de conventies oorspronkelijk waren bedoeld: de gedelegeerden komen bijeen en stemmen in verschillende rondes – vroeger waren dat er vaak tientallen – net zolang tot één kandidaat de absolute meerderheid heeft. Tussendoor wordt er aan alle kanten aan de gedelegeerden geduwd en getrokken om van kandidaat te wisselen. De conventie is dan geen feestje, maar het toneel van handjeklap en achterkamertjespolitiek waar het spel vaak hard en vuil wordt gespeeld. Overigens hebben ook de Republikeinen ook een soort superdelegates, maar veel minder en ze zijn bij het stemmen gebonden aan allerlei regels. Hun invloed is dan ook beperkt.

Het zal wennen zijn, want zo’n contested convention is er voor het laatst geweest in 1952, bij beide partijen zelfs. De Democraat Adlai Stevenson en de Republikein Dwight Eisenhower werden toen in stemrondes op de conventie gekozen (en Eisenhower won vervolgens ook de presidentsverkiezingen). In 1976 dreigde er bij de Republikeinen ook zo’n situatie met Gerald Ford versus Ronald Reagan, maar nog voor er gestemd zou worden bleek Ford ineens tóch voldoende gedelegeerden te hebben. Pech voor de partij: Ford verloor de verkiezingen van de Democraat Carter, terwijl Reagan in de herkansing in 1980 president werd. Bij de Democraten had Walter Mondale in 1984 in de voorverkiezingen net iets te weinig gedelegeerden voor de nominatie gewonnen. Een strijd op de conventie bleef uit, omdat rivaal Gary Hart akkoord ging met het vicepresidentschap. Tevergeefs, want Reagan werd herkozen als president.

De Republikeinen houden hun conventie dit jaar in Cleveland (18-21 juli), de Democraten in Philadelphia (25-28 juli). Een praktisch punt: er zal die dagen weinig kans zijn om in een van beide steden nog een betaalbare hotelkamer te vinden, want zo’n conventie trekt duizenden mensen aan.