1860: Elf zuidelijke staten scheiden zich af van de VS

In het Noorden was het land zeer onvruchtbaar, men was hier aangewezen op handel, visserij en later ook op industrie. Verstedelijking was een gevolg en de bevolking werd gekenmerkt door democratische en streng christelijke opvattingen. In het Zuiden was het land wel erg vruchtbaar, waardoor er een agrarische samenleving gevormd werd. Deze samenleving werkte met het zogeheten plantagesysteem, waarvoor slaven geïmporteerd werden. Er ontstond een aristocratische leefstijl onder een groot deel van de zuidelijke bevolking, die veel waarde hechtte aan cultuur en luxe.

Sinds het einde van de Vrijheidsoorlog in 1787 vormde de Verenigde Staten een Unie, de afzonderlijke staten waren samengegaan onder een centrale regering. Vanaf dat moment werd er gewerkt met de scheiding van macht naar de opvattingen van Montesquieu in een uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht. De Amerikaanse constitutie werd ‘heilig’ verklaard: de grondwet was eeuwig en onveranderlijk. Aanvullingen door middel van amendementen waren wel mogelijk. Ondanks deze uitgebreide wetgeving was de verhouding tussen de nieuwe centrale regering en de regeringen van de afzonderlijke staten niet duidelijk.

Gedurende de 19e eeuw werden de tegenstellingen tussen het Noorden en het Zuiden steeds groter. Het Zuiden was inmiddels de grootste producent van ruwe katoen en verhandelde dit met Engeland tegen industrieproducten. Het Zuiden had dus belang bij vrijhandel, terwijl het Noorden hoge invoerrechten eiste om zichzelf te beschermen tegen de concurrentie van Engeland vanwege de snel groeiende industrie. Ook op politiek gebied waren er tegenstellingen. De Noordelijke staten wilden een sterk centraal gezag, terwijl het Zuiden zich meer richtte op de rechten van de afzonderlijke staten.

De belangrijkste reden voor een tweedeling tussen het Noorden en het Zuiden was echter de kwestie van de slavernij. Vooroordelen en misstanden stonden een vreedzame oplossingen in de weg. In het Noorden was een mythe ontstaan over het Zuiden als één groot paradijs. De rijke witte bevolking zouden op gigantische plantages wonen met trouwe, zingende mensen van kleur als gedwongen personeel. In werkelijkheid was dit natuurlijk niet zo, slechts één tiende van de witte bevolking was erg rijk, dit waren de planters. Onder de rest van de bevolking kwam juist grote armoede voor. De slaven leefden onder uiteenlopende omstandigheden, maar vaak deden zij allen zwaar werk onder streng en agressief toezicht. De openbare slavenhandel leidde tot verschrikkelijke taferelen, veel van de slaven kwamen dan ook in opstand of liepen weg.

Veel Amerikanen, met name in het Noorden, waren al sinds president Jefferson (1801-1809) voorstander van het vrijlaten van de slaven. De stichting van Liberia in 1815, een Afrikaanse staat voor vrijgelaten slaven uit Amerika, is hiervan de bekendste poging. Dit was echter geen groot succes en tot op de dag van vandaag is Liberia één van de armste landen ter wereld.

Er ontstond een zeer omstreden beweging, het Abolitionisme, die van mening was dat alle slaven direct en zonder compensatie voor slaveneigenaren bevrijd moesten worden. Deze mening werd niet alleen in woord en geschrift geuit, maar ook met harde acties. De beroemdste actie was de Underground Railroad, een ondergrondse organisatie die slaven hielp te vluchten naar het Noorden of zelfs naar Canada. Bekende aanhangers van de Abolitionisten waren onder andere John Brown, William Lloyd Garrison en Harriet Tubman (een door de Underground Railroad bevrijde slavin, later werd zij zelfs medewerkster).

Een ander kritische geluid ten opzichte van de slavernij in het Zuiden was het boek Uncle Tom’s Cabin (De Hut van Oom Tom), een boek over de belevenissen binnen de Underground Railroad. Het boek was in het Noorden waanzinnig populair en zorgde voor een nog sterkere afkeer tegen de slavernij.

Vanaf 1856 was de kwestie van de slavernij de politieke carrière van Abraham Lincoln steeds meer gaan beheersen. Hij ontpopte zich steeds meer als de voornaamste woordvoerder van de Republikeinse Partij in de staat Illinois. Zijn debatten over slavernij met de Democraat Douglas werden in het hele land aandachtig gevolgd. Beiden waren ze tegen slavernij en voor het behoud van de Unie, maar toch was er een groot verschil in hun opvattingen. Douglas won destijds de zetel in de Senaat waar ze om streden, maar Lincoln was inmiddels in het Zuiden een gevreesd, maar in het Noorden een beroemd man.

De landelijke verkiezingen van 1860 werden wel gewonnen door Lincoln. Door verdeeldheid tussen de noordelijke en de zuidelijke Democraten (die uiteindelijk drie kandidaten beschikbaar stelden) wist Lincoln de verkiezingen met een half miljoen stemmen verschil te winnen van Douglas, de nummer twee. In het Noorden genoot Lincoln een grote mate van populariteit doordat hij de gevoelens van duizenden inwoners goed vertolkte.

Hoewel Lincoln in 1860 gekozen was tot president, zou hij pas in maart het jaar daarop geïnaugureerd worden. In de tussentijd scheidden de meeste Zuidelijke staten zich af van de Unie. Zij beschouwden Lincoln –ten onrechte- als een abolitionist en besloten dat ze niet onder zo’n president wilden leven. South Carolina was de eerste staat die secessie pleegde, daarna volgden Mississippi, Louisiana, Alabama, Florida, Georgia, Texas, Virginia, Arkansas, Tennessee en North Carolina. Ze noemden zich de Geconfedereerde Staten van Amerika en stelden een eigen constitutie op, waarin het soevereine en individuele karakter van iedere staat werd benadrukt. Ook het recht om slaven te houden bleef bewaard. De Democraat Jefferson Davis werd de eerste en enige president van de Confederatie.

Lincoln heeft zich tot zijn ambtsaanvaarding op de achtergrond gehouden, maar tijdens zijn inauguratie smeekte hij het Zuiden om bij de Unie te blijven. Hij beloofde de slavernij niet af te schaffen of aan te tasten in de staten waar ze op dat moment legaal was. Dit was tevergeefs, de Zuidelijke staten hielden voet bij stuk en de spanningen liepen hoog op. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de Amerikaanse Burgeroorlog.