1943: de Conferenties van Cairo, Casablanca, Teheran, en Dumbarton Oaks

Van 12-23 januari 1943 hielden de Amerikaanse president Roosevelt en de Britse premier Churchill samen met hun generale staven een serie gesprekken in Casablanca, Marokko over de militaire strategie van de landen. De leider van de Sovjet-Unie Stalin was ook uitgenodigd, maar zag zich genoodzaakt in Rusland te blijven omdat net de beslissende slag om Stalingrad uitgevochten werd. De conferentie ging over de militaire strategie die de Geallieerden moesten volgen, vooral over de kwestie van een Anglo-Amerikaanse invasie in het bezette Frankrijk die een tweede front tegen de Duitsers moest openen. Churchill wilde Duitsland echter liever eerst indirect aanvallen in Zuid-Europa. Uiteindelijk besloten de twee leiders inderdaad dat ze eerst Sicilië en Italië zouden veroveren alvorens het Europese vasteland binnen te vallen, maar ook werd vastgelegd dat het doel van de oorlog uiteindelijk de onvoorwaardelijke overgave van de Asmogendheden zou zijn. Daarnaast werd er besloten om de campagne van luchtbombardementen op Duitsland voort te zetten.

De Conferentie van Cairo valt eigenlijk uiteen in twee verschillende conferenties, één van 22-26 november en één van 2-7 december (1943). In de tussentijd vond de Conferentie van Teheran plaats. Bij beide gelegenheden zag Stalin weer geen mogelijkheid aanwezig te zijn. Naast dat Churchill en Roosevelt weer overlegden over de invasie van Normandië ging de conferentie in november vooral over de strategie op het Aziatische strijdtoneel waar Japan in een strijd met China, Amerika en de Britten verwikkeld was. Naast de Britse en Amerikaanse leiders was dan ook Tsjang Kai-shek, de leider van China, aanwezig. De mannen kwamen tot de conclusie dat wat betreft het Verre Oosten Japan alle veroverde gebiedsdelen zou moeten opgeven, China en Korea weer zelfstandige landen zouden worden en dat China in de regio de belangrijkste macht zou worden.

Na de onderbreking in de vorm van de Conferentie van Teheran vervolgden Churchill en Roosevelt de conferentie in december, nu met de Turkse president İnönü. Ze probeerden hem ertoe te brengen de oorlog te verklaren aan Duitsland om de Duitsers zo ook op de Balkan te bestrijden. İnönü weigerde Turkije echter in een oorlog te storten waarvan de uitkomst nog onzeker was.

Bij de Conferentie van Teheran (28 november 1943-1 december 1944) was Stalin voor de eerste keer wel aanwezig. Deze conferentie was niet puur militair zoals de vorige twee, maar ging ook in op politieke kwesties in de wereld van na de oorlog.

Op militair gebied ging het weer over een tweede front tegen de Duitsers in West-Europa. Tot dan toe had Rusland het grootste deel van de strijd te verduren gekregen en Stalin drong aan op een Geallieerde invasie in Frankrijk om dit te verlichten. Nadat hij de garantie kreeg dat deze invasie in juni 1944 zou plaatsvinden zegde Stalin toe om dan tegelijkertijd een Russisch offensief te beginnen en beloofde hij na het verslaan van Duitsland ook Japan de oorlog te verklaren.

Op politiek gebied bespraken de drie wereldleiders de grenzen van onder andere Polen en de Baltische staten. Het Poolse grondgebied zou westelijker komen te liggen, op wat toen nog Duits territorium was, en Letland, Estland en Litouwen zouden een referendum mogen houden over de vraag of ze zich bij de Sovjet-Unie wilden aansluiten of niet. Ook over de toekomst van Duitsland werd gepraat.

Daarnaast werd er een begin gemaakt met het idee van de Verenigde Naties. Er zou na de oorlog een internationale organisatie moeten komen die de vrede en samenwerking tussen landen moest bevorderen en waarin de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie en China als ‘politieagenten’ de orde zouden bewaren. Tot harde afspraken kwam het echter (nog) niet; omdat de deelnemers verschillende prioriteiten hadden verliepen de onderhandelingen vaak moeizaam.

De Conferentie van Dumbarton Oaks (21 augustus-7 oktober 1944) vond op Amerikaanse bodem plaats. Deze vergadering verschilde op twee punten van de vorige: hij ging niet meer over militaire zaken in de oorlog (waar de Geallieerden aan de winnende hand waren) maar over politieke en institutionele kwesties na de oorlog, en hij werd niet door de leiders van de landen gehouden maar door delegaties van politici en ambassadeurs.

Men bouwde voort op wat er in Teheran besproken was. De afgevaardigden spraken over de toekomstige Verenigde Naties en wat voor structuur die zou moeten krijgen. Ook de leden van de Veiligheidsraad en hun bevoegdheden werden besproken en de vraag of de afzonderlijke Sovjetrepublieken ook lid van de VN zouden worden. Het lukte de aanwezigen weer niet over alle onderwerpen overeenstemming te bereiken; hier zouden nog latere conferenties voor nodig zijn. Deze onenigheid was een uiting van het oplopende wantrouwen tussen de VS en Groot-Brittannië aan de ene kant en de communistische Sovjet-Unie aan de andere kant. Dit kwam naar de oppervlakte nu het einde van de oorlog in zicht kwam en was de voorbode van de Koude Oorlog, die na de Tweede Wereldoorlog zou uitbreken.

De conferentie is genoemd naar het landhuis in Georgetown, Washington D.C. waar de besprekingen plaats vonden. Het huis is eigendom van de Universiteit van Harvard en is met bijbehorende tuinen te bezoeken, maar niet in verband met de conferentie. De tuinen zijn een openbaar park en het landhuis herbergt een universiteitsbibliotheek en een museum met kunst en antiek interieur.