1944: Operation Neptune

De Atlantische kust was van noord naar zuid bezaaid met Duitse bunkers (Atlantikwall). Omdat Hitler wist dat deze niet eeuwig stand zouden houden, liet hij de stranden bij Calais extra verdedigen. Hier was de afstand naar Engeland tenslotte het kortst. De geallieerden hadden hierop gerekend en planden een invasie op de stranden van Normandië, een stuk zuidelijker. Normandië lag binnen het bereik van de vliegtuigen die vanuit Engeland opereerden, maar werd niet optimaal bewaakt door de Duitsers. De opperbevelhebber van de geallieerde troepen, Dwight D. Eisenhouwer, plande de aanval zorgvuldig. Soldaten moesten in een nacht met volle maan landen op de Normandische stranden. Het maanlicht zou de luchtmacht genoeg zicht geven en de bijbehorende springvloed moest de landingsvoertuigen over de meeste obstakels in de branding helpen. De aanval werd gepland op 5 juni, maar vanwege de slechte weersomstandigheden pas op 6 juni uitgevoerd. De eerste dag van de aanval is bekend onder de naam D-Day (Decision Day) en maakt deel uit van het bevrijdingsplan Operation Neptune. Die is op zijn beurt weer onderdeel van Operation Overlord, waarmee men de periode vanaf de landingen tot de bevrijding van Parijs op 25 augustus 1944 aanduidt.

Aanvalsfasen

Operation Neptune bestaat uit twee fasen: Een grootschalige luchtlanding vlak na middernacht zou ondersteund worden door de massale aankomst van soldaten vanaf zee en bombardementen op vijf Normandische stranden: Sword, Juno, Gold, Omaha en Utah Beach. Daarnaast moeten er soldaten landen op de steile kliffen tussen Omaha en Utah Beach om de Duitse kanonnen op de top uit te schakelen.

Luchtlandingen

De operatie start als duizenden Amerikaanse en Britse parachutisten achter de Duitse linies landen, met de taak om dorpen, bruggen, wegen en andere belangrijke knooppunten in te nemen. Zij moeten bovendien voorkomen dat Duitse reservetroepen de stranden bereiken. De Britten hebben aan het eind van D-Day al hun doelen bereikt, maar voor de Amerikanen verloopt de aanval niet vlekkeloos. Door de slechte weersomstandigheden en onverwachte, vijandige artillerie landen de parachutisten verspreid over heel Normandië. Hierdoor zijn de Amerikanen gedwongen dagen achter de Duitse linies te vechten, vaak in kleine groepen. De verspreiding van de parachutisten heeft echter ook een voordeel: het zorgt voor grote verwarring bij de Duitsers. Pas als Amerikaanse parachutisten zich verzameld hebben, kunnen ze hun doelen bestormen. Omdat veel knooppunten te laat worden ingenomen, hebben veel Duitse troepen de stranden al bereikt waardoor de geallieerde troepen aldaar harder moeten vechten.

Aankomst over zee

De aankomst over zee is het belangrijkste onderdeel van Operation Neptune en wordt tot in detail gepland. Voor het succes van de operatie zijn de geallieerden afhankelijk van verschillende factoren. Allereerst moeten de parachutisten na hun landing direct de bruggen en verdedigingswerken van de Duitsers ontmantelen. Daarnaast moet het Kanaal vrij zijn van Duitse oorlogsschepen en onderzeeërs. Daarom voeren er, naast transportschepen, vele slagschepen mee vanuit Groot-Brittannië naar Frankrijk. Ook werd het Nauw van Calais, de smalle zeestraat tussen Dover en Calais, afgesloten met patrouilles en zeemijnen om vijandige schepen te weren. Zodra de troepen de stranden hadden bereikt, zouden de slagschepen de artillerie ondersteunen bij de inname van de stranden. Dankzij de uiterst zorgvuldige planning van de transportroute kon de grootste militaire invasie uit de geschiedenis vrijwel in zijn geheel landen in Normandië.

Utah en Omaha Beach

De landingen op de stranden zijn een groot succes. Sommige stranden blijken moeilijk in te nemen. Hoewel problemen werden voorzien bij Utah Beach, werd dit strand door het verrassingseffect en de bijna perfecte landing al snel ingenomen door de geallieerden. Ook de bombardementen van de vliegtuigen en schepen slaagden, waardoor de soldaten met gemak landinwaarts konden trekken. Op Omaha Beach ontstonden meer problemen: door obstakels kon men niet dicht bij het strand landen. De geplande bombardementen bleven uit, waardoor het Duitse geschut intact bleef en het voor de soldaten levensgevaarlijk werd de steile kliffen te betreden.

Voor de klif tussen Omaha en Utah Beach, de Pointe du Hoc, moest de planning worden aangepast. De kanonnen op de klif werden door de Duitsers verder landinwaarts gebracht, waardoor de geallieerden onverwacht al vechtend over het land naar de kanonnen toe moesten om ze uiteindelijk uit te schakelen.

Juno Beach

Ten slotte zorgde een onverwachte Duitse oefening tijdens de landing voor extra tegenstand. Pas drie dagen na de start van Operation Neptune werden de doelen van D-Day bereikt. De meest succesvolle landing was op Juno Beach. Binnen een paar uur namen de Canadese soldaten het strand in en kon de rest van de troepen veilig aan land komen. Ondanks hevig verzet wisten de Canadezen de Duitse linies ver terug te dringen.

De landingen in Normandië op 6 juni 1944 behoren tot de grootste landingsoperatie in de geschiedenis en de grootste slag in de Tweede Wereldoorlog. Operation Neptune zorgde ervoor dat een groot deel van Frankrijk bevrijd kon worden, wat ervoor zorgen dat men een extra front kreeg om de Duitsers terug te dringen. In het oosten vocht Duitsland met Rusland, in het westen was een geallieerd front ontstaan: iets wat Hitler vanaf het begin van de oorlog had willen voorkomen.

Van de 150.000 invasietroepen die Normandië binnendrongen, kwamen er ruim 68.000 uit de Verenigde Staten. De meeste slachtoffers vielen op Omaha Beach. In het naburige Colleville-sur-Mer is later een Amerikaanse militaire begraafplaats gecreëerd. In de VS bestaat er geen militaire begraafplaats voor de slachtoffers van Operation Neptune. Wel is er sinds 2001 een National D-Day Memorial in Bedford, Virginia, waar de meeste slachtoffers vandaan kwamen. Naast een herdenkingsmonument is er een speciaal centrum waarin bezoekers leren welke opofferingen de geallieerde soldaten gemaakt hebben en ‘die de Amerikaanse en de wereldgeschiedenis vorm gaven’.