1934: De Dust Bowl

De stormen die zich in de jaren dertig voordeden, vernietigden het prairielandschap, de huizen en de landbouw in een groot deel van de zuidelijke staten van de Great Plains, de grote vlakten ten oosten van de Rocky Mountains. Huizen en landbouwgronden werden bedolven onder grote hoeveelheden stof, waardoor de jaren dertig in de VS ook vaak aangeduid worden als de ‘Dirty Thirties’. Hoewel de stofstormen vrijwel de gehele jaren dertig over de Great Plains raasden, waren de stormen in de jaren 1934-1936 de zwaarste. Deze ontstonden rond 1932 aan de grens met Canada en verspreidden zich door de droogte binnen korte tijd in de richting van het zuiden van de Great Plains. Hoewel de stormen grotendeels veroorzaakt werden door een uitzonderlijke droogte in de hele VS, was er ook een menselijke factor aanwezig. De landbouwgronden op de Great Plains waren in de aanloop naar de jaren dertig compleet uitgeput en verwoest in een poging om allerlei gewassen in de droge gebieden te laten groeien. De grond werd misbruikt en raakte onvruchtbaar en uitgeput, met uitdroging van de toplaag als gevolg. Doordat er op de schaarse grasvlakten vee werd geweid, verdwenen ook de grassen die de droge grond met hun wortels bij elkaar hielden. Toen er in het begin van de jaren dertig een lange periode van droogte aanbrak, was het wachten op problemen. Het gehele middenwesten van de VS, vooral het gebied van de Great Plains, veranderde in één grote laag stof. Op het moment dat de combinatie van droogte en de harde wind de stormen mogelijk maakte, konden de mensen alleen maar afwachten tot de stormen zouden gaan liggen. Wanneer er een gezonde landbouw was geweest, een waarin de landbouwgronden vruchtbaar gehouden zouden worden, hadden de gewassen zich kunnen weren tegen de harde winden. Gezonde gewassen hadden zelfs in een periode van droogte, zoals die aan het begin van de jaren dertig ontstond, de aarde nog genoeg vast kunnen houden met hun wortels. Nu veranderden de jaren dertig echter in een duistere wereld van stofstormen.

De eerste grote stofstormen begonnen aan het begin van de jaren dertig in het noordoosten van de VS, op de grens met Canada. Van daaruit bewogen ze zich in hoog tempo over het gehele gebied tussen de oostkust en de Rocky Mountains. Door de aanhoudende droogte en de uitgeputte, losse grond van de prairies, konden de stormen weken lang gevoed worden. Daarna was het wachten op de volgende windstoten die het stof verder zouden voeren. De eerste stormen die ontstonden waren nog klein en kwamen relatief weinig voor, maar vanaf 1932 nam de grootte en het aantal snel toe. In 1932 werden er slechts een ‘aantal kleine stormen’ waargenomen. In de maand april van 1933 stond de teller op 179 en in november van datzelfde jaar ontstond er een enorme storm die over de hele breedte van de VS richting het oosten waaide. De stormen waren moeilijk te voorspellen en ontstonden in vrijwel alle staten in het middenwesten. Ze konden een aantal uur of zelfs een aantal dagen door razen. Verder ontstonden ze bij wind uit vrijwel elke richting en verplaatsten ze zich met windsnelheden van wel 95 kilometer per uur.

De zwaarste jaren van de Dust Bowl waren de jaren van 1934-1936, waarin de zuidelijke staten van de Great Plains getroffen werden door de hevigste stormen uit de hele periode. In de staten Kansas, Colorado, New Mexico, Oklahoma en Texas werden het landschap, de landbouw en de steden verwoest en bedolven onder meters stof. In de vroege jaren dertig was er nog geen sprake van allesverwoestende stormen. Tot aan 1934 waren de stofstormen relatief mild, klein van formaat en leken ze zandstormen. Pas in 1934, toen de in het noorden ontstane stormen aankwamen bij de uitgedroogde zuidelijke staten van de Great Plains, ontstonden er stormen die vergelijkbaar zijn met grote ‘modderige muren’. Deze stormen maakten een lawaai als dat van een lawine en kleurden de hemel zwart. De zuidelijke vlakten maakten geen schijn van kans. In april 1935, op ‘Black Sunday’, vond de hevigste storm plaats. Het voorjaar van 1935 kende al een paar aanhoudende stormen, waarvan sommige wel zes weken door raasden, maar de stormen van april sloegen alles. Na weken van zware stormen ging de wind weer liggen en konden de mensen eindelijk weer naar buiten. Tijdens de stormen was het door de windsnelheid en de kans op verstikking te gevaarlijk om naar buiten te gaan, maar nu de wind was afgenomen en de zon weer scheen, kwamen mensen massaal naar buiten. Er was echter letterlijk sprake van een stilte voor de storm. Nog diezelfde dag, 14 april, ging het mis. Halverwege de middag, terwijl iedereen nog van de zon genoot, daalde de temperatuur drastisch. Kort hierna verscheen er een donkere wolk aan de horizon, die snel vooruit bewoog. Black Sunday trof de mensen in het zuiden onverwachts. Vanuit Oklahoma bewoog de storm zich richting Texas, waar deze de grootste schade aanrichtte. De stofstormen in 1935 waren zo groot dat ze niet alleen huis hielden in Texas en Oklahoma; het stof werd door de wind zelfs zo ver als Washington DC aan de oostkust gedragen.

Weken na Black Sunday hadden de getroffen gebieden nog steeds last van het stof. Niet alleen van het stof dat was blijven liggen in de straten en op het land, maar vooral van het stof dat in de luchtwegen was gaan zitten. Na april 1935 dook er in het middenwesten een nieuw soort infectieziekte op, de zogenaamde dust pneumonia, longontsteking door stof. Het stof hoopte zich op in de longen, in de keel, in de mond en neus, in de ogen en zelfs in de oren. Het Rode Kruis droeg op tot het dragen van veiligheidsbrillen en gezichtsmaskers die het stof tegen moesten houden. Mensen mochten zelfs niet gaan slapen zonder deze veiligheidsmiddelen. In de houten huisjes op de prairies drong het stof namelijk via de kleinste kieren de woningen binnen. Mensen konden stikken in hun slaap wanneer ze teveel stof inademden. Maar zelfs het dichthouden van de vele kieren hield het zwarte stof niet buiten. De mensen stonden ‘s ochtends op in het stof en gingen ’s avonds slapen in het stof. En waar de mensen nog enige bescherming van het stof hadden, had het vee op de prairies dat niet. Het vee dat niet stierf door de honger (vanwege de droogte) of omkwam in een storm, stierf aan verstopte luchtwegen. Pas na 1936 namen de stofstormen langzaam aan weer af, maar verdwenen ze nog niet helemaal. In de jaren veertig kwam de jaarlijkse regenval weer terug op het oude niveau en kon men weer opgelucht ademhalen.

Hoewel droogte en stofstormen niet geheel nieuw waren op de Great Plains, was niemand voorbereid op de grootte en de aanhoudendheid van de stormen in de jaren dertig. Arme gebieden waar de mensen het sinds het begin van de Grote Depressie al moeilijk hadden werden getroffen. Met het wegvallen van oogsten door de droogte en de schade aan huizen en land kwamen veel boeren in de problemen en werden velen gedwongen weg te trekken naar de rijkere staten aan de westkust, zoals Californië. Vooral de inwoners van Oklahoma, de staat die sinds 1935 vaker getroffen werd door stormen dan enige andere staat, trokken weg uit hun staat. Langs de wereldberoemde Route 66 trokken de Okies naar de rijke landbouwgronden en boerderijen in Californië. Vlak na 1935 dook de term Okie voor het eerst op. Het werd gebruikt ter aanduiding van de arme migranten die wegvluchtten voor de Dust Bowl. Tegenwoordig worden er ook vluchtelingen uit Texas, Kansas en Colorado mee aangeduid. De Okies werden door de inwoners van Californië met de nek aangekeken. Door de economische crisis was het aantal banen gedaald en de boeren voelden zich bedreigd door de nieuwe migranten. De term werd een scheldwoord. Het gebruik van het woord Okie is wereldberoemd geworden door de roman van John Steinbeck, Grapes of Wrath, die verhaalt over de trek van de inwoners van Oklahoma naar het westen.

De herinneringen aan de Dust Bowl zijn in het middenwesten, maar vooral in Californië, nog springlevend. De migranten die aankwamen in Californië werden in Weedpatch, in het zuiden van de staat, opgevangen in een speciaal kamp, bijgenaamd Weedpatch Camp. Tegenwoordig wordt het kamp gebruikt als opvang voor boeren en migranten die hulp nodig hebben met het vinden van onderdak en werk. Drie historische gebouwen van Weedpatch Camp, de bibliotheek, het postkantoor en een grote hal, is alles wat nog rest van het oorspronkelijke kamp. De gebouwen vormen een historisch park, waar rondleidingen gehouden worden en waar foto’s en verhalen over de Dust Bowl met de bezoekers gedeeld worden. Een lopend project in het park is de Memorial Walkway. Bezoekers kunnen geld doneren om een baksteen te laten leggen waarop de namen van de migranten van de Dust Bowl gegraveerd zijn. Alle stenen samen zullen een pad vormen dat door het park langs de drie overgebleven gebouwen zal voeren. Wanneer de restauratie van de gebouwen is, zal het pad van stenen neergelegd worden. Hierdoor zullen de namen van de mannen, vrouwen en kinderen die hun leven op de prairie achterlieten nooit meer vergeten worden. En met hen zal ook de Dust Bowl niet snel uit de herinnering verdwijnen.