Na Iowa en New Hampshire

Bij de Republikeinen won Ted Cruz in Iowa en Donald Trump in New Hampshire, bij de Democraten won Hillary Clinton nét in Iowa (met vijf stemmen verschil!) en Bernie Sanders met een enorm verschil in New Hampshire. Dat laatste was ingecalculeerd, Sanders speelde als senator uit het naastgelegen Vermont een soort thuiswedstrijd en zijn opvattingen vallen goed in het liberale – in Amerikaanse ogen wil dat zeggen linkse – New Hampshire.

Resultaat van beide rondes is dat het overvolle Republikeinse speelveld wat opgeruimd raakt: na Iowa hielden Rand Paul, Rick Santorum en Mike Huckabee het voor gezien, na New Hampshire trokken Chris Christie en Carly Fiorina zich terug (al hield Christie nog een slag om de arm, hij ‘heroverweegt’ zijn campagne). Bij de Democraten was de situatie toch al overzichtelijker en dat is het helemaal nu de derde, praktisch onzichtbare kandidaat Martin O’Malley zich na Iowa heeft teruggetrokken. Met slechts acht stemmen zat er ook weinig anders op. Republikein Jim Gilmore – wie? – deed het met twaalf stemmen trouwens nauwelijks beter en zal ook spoedig in de vergetelheid verdwijnen.

Aan de bovenzijde bieden de scores minder duidelijkheid: Cruz won weliswaar in Iowa, maar Trump zat hem dicht op de hielen, met Marco Rubio als verrassend goed scorende derde man. Wie daar een trend uit probeerde te destilleren kwam bedrogen uit: een week later won Trump met overmacht, kwam de tot dusverre weinig succesvolle John Kasich op de tweede plaats en bleef Rubio steken op plaats vijf. Het idee dat de winnaar in New Hampshire uiteindelijk ook de presidentskandidaat wordt, is overigens een fabeltje. Sinds 1980 klopte dat maar in iets meer dan de helft van de gevallen.

Bij al dit turen naar de cijfertjes moeten twee dingen worden bedacht. Het gaat bij zowel Iowa als New Hampshire om staten die geen betrouwbare afspiegeling zijn van het hele land. De bevolking van het agrarische Iowa is over het algemeen conservatief-christelijk, terwijl New Hampshire zoals al opgemerkt 'links’-liberaal is. De meeste staten, zeker de grote, hebben een veel heterogener samengestelde bevolking. Bovendien gaat het om kleine staten, wat te zien is aan het aantal uitgebrachte stemmen: winnaar Cruz kreeg er in Iowa ruim 51.000, winnaar Trump in New Hampshire ruim 92.000. Dat zijn marginale aantallen voor een land met 320 miljoen inwoners.

Het is dan ook vooral wachten op Super Tuesday als er in twaalf staten wordt gestemd. Als er bij de Republikeinen dan nóg geen duidelijkheid is, voorzien sommigen in die partij een ‘open conventie’. Dat wil zeggen dat op de partijconventie in juli, waar wordt bepaald wie de presidentskandidaat wordt, de kandidaten met elkaar moeten strijden om zoveel mogelijk afgevaardigden te krijgen. Zo’n situatie deed zich voor het laatst voor in 1976, toen pas tijdens de conventie duidelijk werd dat toenmalig vicepresident Gerald Ford meer afgevaardigden binnen had weten te halen dan zijn uitdager Ronald Reagan.

En tenslotte hangt er nog een echte verrassing boven de markt: de voormalige burgemeester van New York, Michael Bloomberg, heeft bekend gemaakt te overwegen als onafhankelijk kandidaat mee te gaan doen. Met een vermogen waarbij dat van Donald Trump verbleekt zal het hem geen moeite kosten om campagne te voeren. Het is een interessante kandidaat. Weliswaar zijn ‘onafhankelijken’ er tot dusverre nooit in geslaagd de verkiezingen te winnen, Bloomberg is als gematigde Republikein (zo is hij voorstander van het homohuwelijk en steunde hij bij de verkiezingen in 2012 Barack Obama) aantrekkelijk voor Republikeinen die Trump, Cruz of Rubio te conservatief vinden en acceptabel voor Democraten die om uiteenlopende redenen niets zien in Clinton of Sanders. Vermoedelijk wacht ook Bloomberg af wat Super Tuesday gaat brengen.