1865: Einde Amerikaanse Burgeroorlog

De Amerikaanse Burgeroorlog heeft in totaal aan ruim 600.000 Amerikanen het leven gekost, zo’n 500.000 personen raakten gewond. Het was de eerste zogeheten moderne oorlog, waarin gebruik werd gemaakt van nieuwe wapens die niet na elk schot herladen hoefden te worden. De oorlog duurde van 1861 tot 1865. Op 9 april 1865 tekende de confederale generaal Robert E. Lee, het gezicht van het Zuiden tijdens de Burgeroorlog, de overgave aan het Noordelijke Unie-leger van Grant.

Ulysses S. Grant

Na het verlies van het Noordelijke leger tijdens de tweede Slag bij Bull Run, werd toenmalig aanvoerder John Pope uit zijn functie ontheven. Ook McClellan, bekend van de Slag bij Antietam, werd ontslagen als legeraanvoerder in 1862. Hoewel het Noorden deze grote veldslag tot haar overwinning mocht rekenen, had McClellan de kans om de strijdplannen van het Zuidelijke leger, die hij per toeval vooraf in handen had gekregen, niet benut. Het bevel over het Noordelijke leger ging in 1863 over en weer tussen een aantal vooraanstaande generaals, totdat het op 17 maart 1864 door President Abraham Lincoln officieel overgedragen werd aan luitenant-generaal Ulysses S. Grant.

Grant was er al sinds het begin van de Amerikaanse Burgeroorlog in geslaagd om in het westen initiatief te nemen en te houden. Het grootste gedeelte van Missouri en Nashville, de hoofdstad van Tennessee waren al sinds 1862 in federale handen met dank aan Grant. Hij realiseerde zich, in tegenstelling tot de meeste andere Noordelijke generaals, dat het om een totale oorlog ging. De troepenmacht van het Zuiden moest compleet vernietigd worden, mocht het Noorden de overwinning op de Confederatie willen behalen. Deze gedachtegang, die hij deelde met de generaal William T. Sherman, leidde tot een aantal belangrijke overwinningen waaronder het innemen van Vicksburg en het winnen van de Slag bij Chattanooga. Dit bleef niet onopgemerkt bij Lincoln, die Sherman het westen voor zijn rekening liet nemen en Grant de opdracht gaf zich op de Zuidelijke legeraanvoerder Lee te richten.

Ulysses S. Grant

Het westen

Omdat generaal Sherman net als Grant van mening was dat totale oorlog de enige manier om van de Zuidelijke ‘rebellen’ te winnen, besloot hij in het westen alles te plunderen dat ook maar enige tactische of strategische waarde was. De grote steden van South Carolina en Georgia, bolwerken van spoorlijnen, handel en de Zuidelijke militaire organisatie en opslagplaatsen voor voedsel en wapens, waren dan ook zijn hoofddoel.

In mei 1864 bereikte hij vanuit Chattannooga, waar hij de laatste slag met Grant geleverd en gewonnen had, de hoofdstad van Georgia: Atlanta. Daar leverde Sherman met zijn leger slag met de confederale generaal John Bell Hood, die de taak had Atlanta, het knooppunt van de Zuidelijke spoorwegen, te verdedigen. Dit lukte hem niet en op 1 september moest Hood zijn mannen evacueren. Hij hoopte met zijn aftocht Sherman weg te lokken bij de stad, maar Sherman besloot de stad te bombarderen tot zij zich overgaf op 7 september. Sherman gaf de inwoners van Atlanta de kans om te vluchten en liet daarna de hele stad platbranden.

In november begon Sherman aan zijn Mars naar de Zee, zoals zijn militaire campagne genoemd wordt. Hij trok een spoor van vernieling door de confederale staat Georgia en nam op 10 december de stad Savannah in. Eenmaal aangekomen bij de Atlantische Oceaan zette hij een nieuwe koers uit en zette zijn vernietigende strooptocht door richting Virginia, waarbij zijn leger grote ravages aanrichtten in North en South Carolina.

Sherman

Grant vs. Lee

Nadat generaal Grant in mei 1864 het commando had gekregen over het gehele Noordelijke leger, koos hij ervoor het commando van het Army of the Potomac op zich te nemen. Dit grote leger, dat al vanaf het begin van de Burgeroorlog in 1861 tegenover het confederale leger van generaal Lee stond, had nog vrijwel geen enkel succes geboekt. De moraal van de soldaten was dan ook laag en daar moest Grant verandering in zien te brengen.

Nadat hij in Virginia was gearriveerd, richtte Grant zich vrijwel onmiddellijk op het verwezenlijken van een deel van het Anacondaplan: het innamen van Richmond, de hoofdstad van de staat. Hiervoor moest Grant zowel het grote leger van Lee als een Zuidelijke troepenmacht onder leiding van generaal Jubal Early zien te verslaan. Grant deelde het probleem op: hij splitste een deel van zijn leger af en noemde het ‘het leger van de Shenandoah’, naar de vallei die het leger onbruikbaar moest zien te maken. De Shenandoah vallei was namelijk het voornaamste tactische voordeel van het leger van Early. De generaal Philip Sheridan werd de aanvoerder van het nieuwe leger en in augustus 1864 begon hij met een strooptocht door de vallei. Al na een aantal korte veldslagen blies de confederale Early de aftocht en voegde zich bij het leger van Lee. Sheridan liet echter niet los, voegde zich bij de troepen van Grant en dwong het leger van Early in maart 1865 tot overgave.

Terwijl Sheridan zich bezighield met Early, richtte Grant zich op het leger van Lee en het innemen van Richmond. Om de stad te bereiken, probeerde Grant met een aantal flankerende bewegingen onopgemerkt om Lee en zijn mannen heen te trekken: de Wildernis campagne. Dit lukte niet helemaal: het Army of the Potomac trok er te dicht langs en dit resulteerde in een aantal korte, maar hevige veldslagen. Hierdoor trokken beide legers al vechtend met elkaar om Richmond heen en belandden bij het dorpje Petersburg. Daar volgde een beleg dat maar liefst negen maanden duurde.

Shenandoah Valley Campaigns

Overgave

Het confederale leger van Lee kon ondanks hun sterke vertrouwen in hun generaal de druk niet langer weerstaan. In maart 1865 brak Grant door de Zuidelijke linies heen en bereikte Richmond. Lee trok zijn leger terug en probeerde zich enkele kilometers verderop te hergroeperen. Toen hij erachter kwam dat het leger van Grant inmiddels aangesterkt was met de troepen van Sheridan, had hij twee opties: vechten tot de laatste man of zich overgeven. Gezien de enorme overmacht van het Noorden en het feit dat Early al gecapituleerd had, koos hij voor het laatste. Op 9 april 1865 tekende de confederale generaal Robert E. Lee, het gezicht van het Zuiden tijdens de Burgeroorlog, de overgave aan het leger van Grant.

Met deze overgave was het ook meteen gedaan met de vechtlust van de rest van het Zuiden. Hoewel Lee officieel alleen aanvoerder was het leger van Virginia en er tot half mei nog enkele schermutselingen waren, gaven de confederale troepen zich massaal over aan het Noorden. In juni 1865 was er geen confederaal leger meer, de marine staakte de strijd in november.

Richmond L. Lee

De Reconstructie

Na de overgave van de confederale strijdmachten rees de vraag of de Geconfedereerde Staten van Amerika definitief uit de Unie waren gestapt bij haar afscheiding in 1860. President Lincoln was een groot voorstander van hereniging en presenteerde zijn plan om de bezetting van het Zuidelijke grondgebied te gebruiken voor wederopbouw en herintegratie: de Reconstructie. Kans om zijn plan uit te voeren kreeg hij echter niet, vijf dagen na de capitulatie en slechts een dag nadat hij de herverkiezingen had gewonnen werd hij doodgeschoten, op 15 april 1865.

Zijn opvolger, Andrew Johnson, was voorstander van Lincoln gematigde koers, maar het Congres wilde een agressievere aanpak. Op 2 maart 1867 werden de Reconstructiewetten aangenomen, waarin bepaald werd dat de confederale staten verdeeld zouden worden in vijf bezettingsgebieden totdat de gelijkheid van de zwarte bevolking erkend werd. In 1877, tijdens president Heyes, werden de maatregelen van de Reconstructiewetten ongedaan gemaakt en kwam er een segregatiestelsel voor in de plaats. Hoewel dit in strijd was met de federale grondwet, werd de gelijkheid tussen blank en zwart hiermee opgeheven. Pas laat in de 20e eeuw zouden de zwarte en blanke inwoners van het zuiden gelijke rechten krijgen.

Andere gevolgen

De Reconstructie duurde uiteindelijk tien jaar, maar de verhouding tussen het Noorden en het Zuiden is nog veel langer verstoord gebleven. De Burgeroorlog had de grote tegenstellingen niet opgelost. Als gevolg van de overwinning van het Noorden op het Zuiden, werd de economische en industriële voorsprong van de Noordelijke staten nog groter. Investeerders richtten zich enkel nog op het Noorden en veel jonge zuiderlingen, vooral zwarten, trokken naar het Noorden op zoek naar werk. Dit leidde tot een groot migratieoverschot. De Zuidelijke staten raakten daarentegen steeds meer in verval. Landbouw bleef daar de belangrijke manier om te voorzien in levensonderhoud en veel boeren gingen failliet door het onvermogen personeel te kunnen betalen: zij hadden altijd gebruik gemaakt van slaven. Wegens geldgebrek werden verwoeste steden, zoals Atlanta, herbouwd met hout, dat zeer te lijden had onder het weer. Staal en steen, waarmee in het Noorden de verwoeste steden herbouwd werden, was te duur.

Moderne oorlogsvoering

De Amerikaanse Burgeroorlog heeft in totaal aan ruim 600.000 Amerikanen het leven gekost, zo’n 500.000 personen raakten gewond. Het was de eerste zogeheten moderne oorlog, waarin gebruik werd gemaakt van nieuwe wapens die niet na elk schot herladen hoefden te worden. De Gattling Gun, de voorloper van de mitrailleur, is hier een voorbeeld van. Daarnaast werd er ook op zee gevochten met tankers en onderzeeërs, voorzien van stoommotoren. De grootste omschakeling was het vechten in en om steden, die ook belegerd werden. Voor 1860 vonden veldslagen ook daadwerkelijk plaats op een veld, maar tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog werden steden gebombardeerd, overgenomen of platgebrand. Het zodanig saboteren van de voorraden, infrastructuur en militaire organisatie van je tegenstander is het uitgangspunt van een totale oorlog.

Tegenwoordig

Vandaag de dag neemt de Amerikaanse Burgeroorlog nog steeds een prominente plaats in voor de Verenigde Staten. Vooral in het diepe Zuiden zit het oorlogssentiment nog vrij hoog. Dit komt vooral tot uiting in de benaming van de oorlog. Hoewel de algemeen geaccepteerde term American Civil War is, wordt de strijd in het Zuiden regelmatig de War Between the States of The Lost Cause genoemd. Daarnaast houden de meeste zuiderlingen uit afkeer voor de vroegere overheersing van het Noorden nog steeds vast aan de confederale benamingen voor de verschillende veldslagen. Je kunt in de Verenigde Staten dan ook geschiedenisboeken vinden die verschillende benamingen van de oorlog hanteren, afhankelijk van de plaats van de uitgeverij.

Veel slagvelden uit de Burgeroorlog zijn tegenwoordig een Nationaal Historisch Monument. Door middel van donaties worden de gebieden in hun oorspronkelijke staat gehouden en onderhouden, zodat toeristen ze kunnen bezichtigen. Vaak staat er in de buurt een museum, waar de gebeurtenissen tussen 1860 en 1865 in beeld gebracht zijn. Beroemd zijn Vicksburg Military Park en Fort Sumter in Charleston.

Naspel van slagveld
1865: Thirteenth Amendment1865: Abraham Lincoln vermoord

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan